Ανάπτυξη των μεγαλοεργολάβων ή αγάπη για την πόλη μας;

Ο Δημοσθένης Μπακόπουλος στο βήμα της Πολιτικής Εκδήλωσης 

Την ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα: «Ανάπτυξη των μεγαλοεργολάβων ή αγάπη για την πόλη μας;» ανέπτυξε ο δικηγόρος Δημοσθένης Μπακόπουλος, κατά την πολιτική βραδιά που συνδιοργάνωσαν η Δημοτική Παράταξη «ΑΧΑΡΝΗΣ Αυτόνομη Ριζοσπαστική Κίνηση με επικεφαλής τον Οδυσσέα Καμπόλη και η Πολιτική Κίνηση των Οικολόγων Πρασίνων Αχαρνών Φυλής, το βράδυ της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Αχαρνών. Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Δημοσθένη Μπακόπουλου έχει ως εξής: 

1. Εδώ και πολλά χρόνια κάθε δημόσια ή ιδιωτική ανάλυση για το φαινομενικά δαιδαλώδες ζήτημα των δημοσίων έργων, μου φέρνει επίμονα στο μυαλό τον κινηματογραφικό Ανδρέα Μαυρογιαλούρο, ήρωα που υποδύθηκε με διαχρονική επιτυχία ο Λάμπρος Κωνσταντάρας υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Αλέκου Σακελλάριου. Σε κάποια στιγμή της συγκεκριμένης ταινίας, οι χωρικοί ενημερώνουν τον αρμόδιο Υπουργό για τον τρόπο τιμολόγησης των δημοσίων έργων, ο οποίος περιγράφεται ως εξής :

“Κύριε τσιμεντά. Σαράντα θα πάρεις, ογδόντα θα πεις πως πήρες. Κύριε σιδερά. Τόσα θα πάρεις, αλλά για τόσα θα υπογράψεις. Φάγανε από παντού. Φάγανε από τους σωλήνες, φάγανε από τα πατώματα, φάγανε από τα τσιμέντα, φάγανε από τα κουφώματα, φάγανε , φάγανε, φάγανε...».

2. Πενήντα (50) χρόνια μετά την πρώτη προβολή της ταινίας η κατάσταση όχι μόνο δεν έχει αλλάξει, αλλά πλέον τεκμηριώνεται και από τεχνοκρατικά στοιχεία. Σύμφωνα με δεδομένα, που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα χιλιόμετρο δρόμου στην Ελλάδα κοστίζει όσο 3,5 χιλιόμετρα στην Ιρλανδία και 2,3 στην Πορτογαλία. Στην Ελλάδα οι δρόμοι κοστίζουν από 2,8 εκατ. ΕΥΡΩ έως 6,9 εκατ. ΕΥΡΩ ανά χιλιόμετρο, αποτελώντας τον πανευρωπαϊκό πρωταθλητή εργολαβικού κόστους. 

Στο 90% υπολογίζεται η μέση «υπερκοστολόγηση» των έργων της προηγούμενης δεκαετίας, ενώ τουλάχιστον 8-10 χρόνια κάνει να ολοκληρωθεί ένα έργο αντί για 6 το μέγιστο με βάση τον αρχικό σχεδιασμό. 

Οι συστηματικές υπερβάσεις χρόνου σε αυτοκινητόδρομους είναι στην καλύτερη περίπτωση 8-10 έτη, τη στιγμή που κάθε κοινοτικό πακέτο έχει μέγιστη διάρκεια 6 έτη.

Οι υπερβάσεις και υπερκοστολογήσεις δεν καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τελικά μετακυλίονται στον κρατικό προϋπολογισμό, ακόμα και στην περίπτωση των λεγόμενων “συγχρηματοδοτούμενων” έργων. 

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, περισσότερες από τρεις στις δέκα (32%) επιχειρήσεις στα κράτη μέλη που συμμετείχαν στις δημόσιες συμβάσεις ισχυρίζονται ότι η διαφθορά τους εμπόδισε να κερδίσουν κάποιο συμβόλαιο. Η άποψη αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των εταιρειών στους τομείς των κατασκευών (35%) και της μηχανικής (33%). Η γραφειοκρατία (21%) και τα κριτήρια που φαίνεται να είναι προσαρμοσμένα στο προφίλ ορισμένων συμμετεχόντων (16%) αποτελούν τους κύριους λόγους για τους οποίους οι εταιρείες δεν έχουν λάβει μέρος σε διαδικασία δημόσιου διαγωνισμού/συμβάσεων τα τελευταία τρία έτη. Περισσότερες από τέσσερις στις δέκα εταιρείες ισχυρίζονται ότι μια σειρά από παράνομες πρακτικές είναι ευρέως διαδεδομένες στις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων, ιδίως συγγραφή υποχρεώσεων προσαρμοσμένη στο προφίλ συγκεκριμένων εταιρειών (57%), σύγκρουση συμφερόντων στην αξιολόγηση των προσφορών (54%), υποβολή προσυνεννοημένων προσφορών (52% ), ασαφείς επιλογές ή κριτήρια αξιολόγησης (51%), συμμετοχή των υποψηφίων στον σχεδιασμό των προδιαγραφών (48%), κατάχρηση των διαδικασιών με διαπραγμάτευση (47%), κατάχρηση των λόγων έκτακτης ανάγκης για τη δικαιολόγηση της χρήσης της ρήτρας μη ανταγωνισμού ή της ταχείας υλοποίησης (fast-track) (46%), τροποποιήσεις στους όρους της σύμβασης μετά τη σύναψη της σύμβασης (44%). Οι χώρες στις οποίες οι ερωτηθέντες είναι πιο πιθανό να θεωρούν ότι η διαφθορά είναι διαδεδομένη μεταξύ των υπαλλήλων που συμμετέχουν στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων περιλαμβάνουν την Τσεχική Δημοκρατία (69%), τις Κάτω Χώρες (64%), την Ελλάδα (55%), τη Σλοβενία (60%), την Κροατία (58 %) και την Ιταλία (55%).

3. Η υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων σε Υπουργεία και φορείς της λεγόμενης Κεντρικής Διοίκησης απεδείχθη ότι δεν αποτελούσε τελικά την αιτία του προβλήματος. Στη ετήσια έκθεσή του για το έτος 2012 ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης διεπίστωνε ότι “η απότομη και χωρίς προηγούμενη οργάνωση, μεταβίβαση στους δήμους αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση, οι ανεπαρκείς έλεγχοι της κεντρικής διοίκησης, οι ανεπαρκείς μελέτες για την εκτέλεση έργων που πολλές φορές γίνονται σκοπίμως για να δικαιολογηθούν πρόσθετες εργασίες, η κατάτμηση των έργων ώστε να γίνεται απευθείας ανάθεση για ποσά που άλλως θα απαιτείτο η διενέργεια διαγωνισμών, είναι μερικοί από τους παράγοντες που, σύμφωνα με την έκθεση, ευνοούν την κακοδιοίκηση και τη διαφθορά στο χώρο της Τοπικής Aυτοδιοίκησης”

Έπρεπε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος για να ομολογήσει ο κ. Λέανδρος Ρακιντζής την πραγματική αιτία του προβλήματος. Ειδικότερα, απαντώντας πριν λίγες ημέρες σε σχετική ερώτηση του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου και Βουλευτή Α' Πειραιά και Νησιών του ΣΥΡΙΖΑ Θοδωρή Δρίτσα, ο κ. Ρακιντζής δήλωσε ότι “Έχετε δει επώνυμο να δικάζεται εύκολα; Βγαίνουν απαλλακτικά βουλεύματα... Λέω το παράπονο μου ότι στην προσπάθεια μου κατά των επωνύμων βρίσκω ένα τείχος. Δε μπορώ να κάνω έφεση στο βούλευμα. Δε μπορώ να πω για την τάδε υπόθεση. Δεν ελέγχω το ποινικό. Στην προσπάθεια που κάνω κατά των επωνύμων βρίσκω εμπόδια. Δεν μπορώ όμως να κατονομάσω υποθέσεις”. 

4. Ο κ. Λέανδρος Ρακιντζής έχει δυστυχώς δίκιο. Όμως, η ασυλία των εργολάβων δεν είναι μόνο ποινική, αλλά και επικοινωνιακή. Δεν είναι υπερβολή να διαπιστώσει κανείς ότι με ευκολία αποσπά των ψώγο ο υπάλληλος που διενεργεί αθέμιτες συναλλαγές με τους εργολάβους, όχι όμως και ο εργολάβος που πρόθυμα τις διενεργεί. Σε μια εποχή εύκολης κατασκευής “επίορκων” δημόσιων και δημοτικών υπαλλήλων, ελάχιστος λόγος γίνεται για τους “επίορκους” εργολάβους. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρονται τα εξής :

* Τον Μάιο 2012 έρευνα του ΣΔΟΕ αποκάλυψε περίπτωση δήμου που φέρεται να κατέβαλε περίπου 100.000 ευρώ για καθάρισμα… χόρτων από ένα μικρό περιφερειακό νεκροταφείο, δήμου που χρηματοδοτούσε ανύπαρκτα έργα και στελέχη δημοτικών επιχειρήσεων που πραγματοποιούσαν επισκευές στα σπίτια τους ή σε επαγγελματικούς χώρους τους με συνεργεία που πληρώνονταν προκειμένου να εκτελούν δημοτικά έργα. Στα σχετικά δημοσιεύματα δεν γινόταν αναφορά στους εργολάβους που εισέπραξαν παράνομα τα χρήματα. 

*Tον Φεβρουάριο 2013 είδε το φως της δημοσιότητας έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου από την οποία προέκυψε υπέρογκη δαπάνη σχεδόν 2 εκατ. ΕΥΡΩ για ασφαλτοστρώσεις σε νησί με τη μέθοδο των κατατμήσεων, καθώς και δαπάνη 6.000 ΕΥΡΩ για αγορά βενζίνης από Δήμο που δεν διέθετε βενζινοκίνητα οχήματα. Για μια ακόμη φορά δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα τα στοιχεία των αναδόχων, που αποκόμισαν ή θα αποκόμιζαν πρόθυμα όφελος από τις συμβάσεις αυτές, 

*Tον Οκτώβριο του 2013 ήρθε στο φως της δημοσιότητας περίπτωση παραπομπής σε δίκη δημοτικών παραγόντων που ανέθεταν σε ασυνεπείς εργολάβους συμβάσεις δημοσίων έργων χωρίς εγγυητικές επιστολές. Το κατηγορητήριο κατά του εργολάβου περιορίστηκε στην ηθική αυτουργία σε παράβαση καθήκοντος. 

5. Η διαφθορά και το “κουκούλωμα” των ευθυνών αποτελούν κύρια, αν και όχι την μοναδική, αιτία μη διάχυσης στον πολίτη της ωφέλειας από το σημαντικό ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που το Ελληνικό Δημόσιο καταβάλει σε εργολάβους. 

Το αποτέλεσμα είναι η ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών για 

*αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου, 

*διασφάλιση της δημόσιας υγείας μέσα από την αποτελεσματική αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ποιότητα του πόσιμου νερού, η υποβάθμιση των εδαφών, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ο θόρυβος, 

*διαχείριση αστικών αποβλήτων και λυμάτων, 

*προστασία των ελεύθερων χώρων, 

*ανάδειξη των αρχαιοτήτων, 

*προστασία του πρασίνου 

να κινδυνεύει να αποβεί μονομερώς υπέρ των εργολάβων και σε βλάβη της πόλης. 

6. Η επισκόπηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου καταλήγει με ευκολία στο συμπέρασμα ότι ο Κώδικας Δημοσίων Έργων είναι “γυμνός” από ουσιώδεις εγγυήσεις διαφάνειας. Αποτελεί πλέον σήμερα κοινό μυστικό ότι η μέθοδος των πρότυπων τιμολογίων και της έκπτωσης αποτέλεσε όχημα καταστρατήγησης των αρχών της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, υπερκοστολογήσεων και αθέμιτων συναλλαγών. 

7. Περαιτέρω, ο “Καλλικράτης” σιωπά στο ακανθώδες ζήτημα της δημοκρατικής νομιμοποίησης και του δημοκρατικού κοινωνικού ελέγχου των δημοτικών έργων. 

8. Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία, η προσπάθεια ανατροπής της υφιστάμενης κατάστασης περνά μέσα από την αξιολόγηση θεσμικών παρεμβάσεων, όπως : 

(α) η εμπέδωση της διαφάνειας στον Οργανισμό : δεν αρκεί η πάταξη της διαφθοράς να αποτελεί γενικόλογη εξαγγελία, αλλά είναι αναγκαίο να αποτελεί θεσμική υποχρέωση συγκεκριμένων οργάνων των δημοτικών αρχών 

(β) η εμπέδωση της διαφάνειας στην διαχείριση των δαπανών : η ουσιαστική δημοκρατική νομιμοποίηση των δαπανών δημοσίων έργων και η δημοσιοποίηση δεδομένων, που επιτρέπουν τον δημοκρατικό κοινωνικό έλεγχο και την κριτική, εξασφαλίζει ότι οι αποφάσεις και οι πληρωμές δεν γίνονται πλέον πίσω από κλειστές πόρτες, αλλά υφίστανται επαρκή δημόσιο έλεγχο

(γ) η εμπέδωση της διαφάνειας στις υπηρεσιακές μεταβολές των στελεχών των Δήμων: η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των στελεχών των δημοτικών αρχών στην αξιοκρατική διαχείριση των υπηρεσιακών τους θεμάτων συμβάλλει θετικά στην διαμόρφωση ενός εργασιακού περιβάλλοντος, που απομονώνει και αποδοκιμάζει τη διαφθορά. 

(δ) η εμπέδωση της διαφάνειας στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων : η θωράκιση του θεσμικού πλαισίου για την υλοποίηση των δημοσίων έργων των Δήμων μπορεί να επιτευχθεί με την αξιολόγηση προτάσεων όπως οι παρακάτω :

*υποχρεωτική ανάρτηση στην ιστοσελίδα κάθε Δήμου του θεσμικού πλαισίου και όλων των διοικητικών πράξεων που αφορούν σε συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών

*δεσμευτικός ετήσιος προγραμματισμός δημοσίων έργων ανά Δήμο. Σχέδιο του ετήσιου προγραμματισμού αναρτάται σε ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης για επαρκές χρονικό διάστημα, μετά το πέρας του οποίου εισάγεται στο δημοτικό συμβούλιο συνοδευόμενο από το σύνολο των διατυπωθέντων σχολίων. Η έγκριση του ετήσιου προγραμματισμού δίνεται από το δημοτικό συμβούλιο σε δημόσια συνεδρίαση. 

*ο δεσμευτικός ετήσιος προγραμματισμός περιλαμβάνει ενιαία για όλους τους Δήμους αποτύπωση των προϋπολογιζόμενων δαπανών και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης κάθε έργου 

*υποχρεωτική υποβολή από το Δήμαρχο προς το δημοτικό συμβούλιο 6μηνιαίας αναφοράς προόδου. Σχέδιο της αναφοράς αναρτάται σε ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης για επαρκές χρονικό διάστημα, μετά το πέρας του οποίου εισάγεται στο δημοτικό συμβούλιο συνοδευόμενη από το σύνολο των διατυπωθέντων σχολίων. Η έγκριση της αναφοράς δίνεται από το δημοτικό συμβούλιο σε δημόσια συνεδρίαση. 

*εισαγωγή σταδίου υποχρεωτικού τεχνικού διαλόγου πριν την κατάρτιση τεχνικών προδιαγραφών δημοσίων έργων προϋπολογιζόμενης αξίας άνω των 15.000 ΕΥΡΩ. Σχέδιο των τεχνικών προδιαγραφών αναρτάται σε ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης για επαρκές χρονικό διάστημα, μετά το πέρας του οποίου εισάγεται στο δημοτικό συμβούλιο συνοδευόμενο από το σύνολο των διατυπωθέντων σχολίων. Η έγκριση των τεχνικών προδιαγραφών δίνεται από το δημοτικό συμβούλιο σε δημόσια συνεδρίαση. 

*υποβολή ετήσιας απολογιστικής έκθεσης από το Δήμαρχο προς το δημοτικό συμβούλιο. Σχέδιο της έκθεσης αναρτάται σε ιστοσελίδα δημόσιας διαβούλευσης για επαρκές χρονικό διάστημα, μετά το πέρας του οποίου εισάγεται στο δημοτικό συμβούλιο συνοδευόμενη από το σύνολο των διατυπωθέντων σχολίων. Η έγκριση της έκθεσης δίνεται από το δημοτικό συμβούλιο σε δημόσια συνεδρίαση. 

*ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου των παρακάτω εγγράφων :

α. οι πράξεις της ανάληψης υποχρέωσης δαπάνης, της απόφασης έγκρισης δαπάνης και της οριστικοποίησης της πληρωμής που περιέχει το ακριβές ποσό που θα πληρωθεί για κάθε σύμβαση 

β. οι πράξεις διορισμού μονομελών και συλλογικών οργάνων για τη διενέργεια των διαγωνισμών και των διαδικασιών διαπραγμάτευσης για τις προμήθειες και τα έργα Δήμου, ως και το στάδιο της οριστικής παραλαβής , καθώς και οι τροποποιήσεις αυτών,

γ. οι πράξεις συγκρότησης αμειβόμενων ή μη επιτροπών, ομάδων εργασίας, ομάδων έργου και συναφών οργάνων γνωμοδοτικής ή άλλης αρμοδιότητας, ανεξαρτήτως αν τα μέλη τους αμείβονται ή όχι, που έχουν αρμοδιότητες σχετικές με τις προμήθειες και τα έργα του Δήμου

δ. οι πράξεις καθορισμού των αμοιβών και αποζημιώσεων των μελών μονομελών και συλλογικών οργάνων διοίκησης, μελών επιτροπών, ομάδων εργασίας, ομάδων έργου και συναφών οργάνων γνωμοδοτικής ή άλλης αρμοδιότητας, που έχουν αρμοδιότητες σχετικές με τις προμήθειες και τα έργα του Δήμου

ε το πλήρες κείμενο προκηρύξεων, διακηρύξεων, προσκλήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος, προσκλήσεων υποβολής προσφορών και συμμετοχής σε διαπραγμάτευση ή σε ανταγωνιστικό διάλογο, αποφάσεων και πράξεων κατακύρωσης και ανάθεσης, καθώς και το πλήρες κείμενο των καταρτιζόμενων δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών, υπηρεσιών και μελετών Επίσης, το πλήρες κείμενο ενστάσεων, προδικαστικών προσφυγών και αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων, καθώς και το πλήρες κείμενο των αποφάσεων που εκδίδονται επί αυτών από τα κατά περίπτωση αρμόδια διοικητικά ή δικαστικά όργανα. Το ίδιο ισχύει και για κάθε τροποποίηση των παραπάνω εγγράφων. 

στ. οι σχετικές με τα παραπάνω γνωμοδοτήσεις και τα πρακτικά γνωμοδοτήσεων του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους

ζ. οι σχετικές με τα παραπάνω γνωμοδοτήσεις, πρακτικά και αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

*απαγόρευση στους Τμηματάρχες και Διευθυντές Διευθύνσεων που είναι αρμόδιες για συμβάσεις προμηθειών και έργων να συστήνουν εξωχώριες εταιρίες

* απαγόρευση στους Τμηματάρχες και Διευθυντές Διευθύνσεων που είναι αρμόδιες για συμβάσεις προμηθειών και έργων να ανοίγουν ή διαχειρίζονται τραπεζικούς λογαριασμούς, λογαριασμούς ταμιευτηρίου ή λογαριασμούς τίτλων σε κράτος μη συνεργάσιμο ή με προνομιακό φορολογικό καθεστώς 

*5ετής απαγόρευση στους Τμηματάρχες και Διευθυντές Διευθύνσεων που είναι αρμόδιες για συμβάσεις προμηθειών και έργων, στους Δημάρχους και στα μέλη των δημοτικών συμβουλίων να εργάζονται ή συνεργάζονται με οποιοδήποτε τρόπο σε εταιρείες που αναλαμβάνουν δημόσια έργα του οικείου Δήμου 

*υποχρεωτική κήρυξη ως εκπτώτων αναδόχων που 

-διενήργησαν πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά τη λήξη της σύμβασης παράνομες πληρωμές για διευκολύνσεις, εξυπηρετήσεις ή υπηρεσίες που αφορούν τη σύμβαση και τη διαδικασία ανάθεσης

-πρόσφεραν πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά τη λήξη της σύμβασης, άμεσα ή έμμεσα, οποιαδήποτε υλική εύνοια, δώρο ή αντάλλαγμα σε υπαλλήλους ή μέλη συλλογικών οργάνων της αναθέτουσας αρχής, καθώς και σε συζύγους, συγγενείς σε ευθεία γραμμή μέχρι και τρίτου βαθμού εξ αίματος και εξ αγχιστείας ή συνεργάτες αυτών ούτε χρησιμοποίησαν ή θα χρησιμοποιήσουν τρίτα πρόσωπα, για να διοχετεύσουν χρηματικά ποσά στα προαναφερόμενα πρόσωπα

-πρόσφεραν κατά τη διάρκεια ή και μετά τη λήξη της σύμβασης, άμεσα ή έμμεσα, δώρα, δωρεές, φιλανθρωπικές παροχές, χορηγίες ή χρηματικά ποσά και επιχορηγήσεις με οποιαδήποτε μορφή ή αιτιολογία, σε αιρετά όργανα της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, καθώς και σε συζύγους, συγγενείς σε ευθεία γραμμή μέχρι και τρίτου βαθμού εξ αίματος και εξ αγχιστείας ή συνεργάτες αυτών, ή χρησιμοποίησαν ή θα χρησιμοποιήσουν τρίτα πρόσωπα, για να διοχετεύσουν χρηματικά ποσά στα προαναφερόμενα πρόσωπα

*επιβολή ποινικής ρήτρας διαφθοράς σε αναδόχους που υπέπεσαν στις αμέσως παραπάνω αναφερθείσες πράξεις 

*υποχρεωτική ονομαστικοποίηση των μετοχών των αναδόχων δημοσίων έργων

*υποχρεωτική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου της δήλωσης “πόθεν έσχες” του Δημάρχου, των μελών του δημοτικού συμβουλίου και των Τμηματαρχών και Διευθυντών Διευθύνσεων που είναι αρμόδιες για συμβάσεις προμηθειών και έργων

*υποχρεωτική εκπόνηση ερευνών αγοράς

*υποχρεωτική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου στατιστικών στοιχείων για το μοναδιαίο κόστος των δημοσίων συμβάσεων και την ταυτότητα των αναδόχων 

10. Κλείνοντας την ενότητα των θεσμικών παρεμβάσεων, οφείλω να επισημάνω ότι στο Συνέδριο του ΤΕΕ του 1930, που παρακολούθησε αυτοπροσώπως ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, διατυπώθηκαν εισηγήσεις για κατεπείγουσα (!) ανάγκη δημιουργίας εθνικού κτηματολογίου και χωροταξικού σχεδιασμού πόλεων! Σχεδόν 100 χρόνια αργότερα τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει γίνει.

11. Κατόπιν των ανωτέρω, διατυπώνω την άποψη ότι μέχρι σήμερα η σχέση των τοπικών κοινωνιών με τους εργολάβους υπήρξε ανισομερής. Το υστέρημα του δημότη ενθυλακώθηκε χωρίς να υφίσταται αντίστοιχης αξίας αντιπαροχή σε πλείστες περιπτώσεις. Η κατάσταση αυτή δεν εξηγείται μόνο στη βάση μεταφυσικών εννοιών, όπως η ηθική και η εντιμότητα, αλλά αποτελεί σαφές και ανιχνεύσιμο σύμπτωμα ενός επίσης σαφούς και ανιχνεύσιμου ελλείμματος έστω και στοιχειωδών εγγυήσεων διαφάνειας. Εντός του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, έχω σοβαρές αμφιβολίες ότι υφίστανται εκτελεστικοί βραχίονες που θα επιτρέψουν στις δημοτικές αρχές να αντιστρέψουν την κατάσταση. Αντίθετα, λόγω της δημοσιονομικής στενότητας, μια «γρήγορη» απευθείας ανάθεση ή μια «μικρή κατάτμηση» πρόθυμα αντικαθιστούν τον προγραμματισμό και τον απολογιστικό έλεγχο. Η υφιστάμενη κατάσταση δύσκολα θα επιτρέψει στις δημοτικές αρχές να υλοποιήσουν μια φιλική για την πόλη πολιτική χωρίς τουλάχιστον υπερ-κοστολογήσεις. 

Παρακάμπτω το ζήτημα της επανασύστασης κρατικών κατασκευαστικών φορέων, ωστόσο επισημαίνω ότι από την επαγγελματική μου εμπειρία συνάγω το συμπέρασμα ότι από μόνη της δεν σηματοδοτεί την επίλυση του προβλήματος. 

Παρόλα αυτά, η σχέση του Ελληνικού Δημοσίου με τις εργοληπτικές επιχειρήσεις, ειδικά σε μια περίοδο που η ανεργία των συναφών ειδικοτήτων βρίσκεται στα ύψη δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί φοβικά, αλλά παραγωγικά. Η δαιμονοποίηση και η προκατάληψη δεν βοηθούν, ειδικά όταν αφορούν σε μια οικονομική δραστηριότητα που μπορεί να παράξει ΑΕΠ. 

Ο επανακαθορισμός της σχέσης αυτής περιλαμβάνει σταθμίσεις και λύσεις, στις οποίες όλοι οι δημότες μπορούμε και πρέπει να συμβάλουμε.