Ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς ήταν εκείνος που δημιούργησε το Ασκληπιείο της Αθήνας ως μέγας δωρητής με δικούς του πόρους
Επιμέλεια Εύη Τριανταφύλλου
Υπήρξαν εξάλλου, ένα ακόμη στοιχείο του επιπέδου, που είχε φθάσει ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και ως τέτοιο αναγνωρίζεται και σήμερα.
Απόδειξη αποτελεί το Δίκτυο Πόλεων και Επιστημονικών Φορέων με την επωνυμία «Διεθνές Δίκτυο Αρχαίων Ασκληπιείων – Οι Δρόμοι της ΄Ιασης», εμπνευστής του οποίου είναι ο ομ. καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Επιδαύρου, όπου ως γνωστόν λειτούργησε το διασημότερο Ασκληπιείο του αρχαίου κόσμου. Στο Δίκτυο συμμετέχει επισήμως από το απόγευμα της Τρίτης 19 Ιουλίου 2022 και ο Δήμος Αθηναίων.
Σε μια ξεχωριστή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου Αθηνών ο Δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης ανακοίνωσε την είσοδο του Δήμου Αθηναίων στο «Διεθνές Δίκτυο Αρχαίων Ασκληπιείων”
Στην εκδήλωση, χαιρετισμό απηύθυναν ο νυν πρόεδρος του Δικτύου Αρχαίων Ασκληπιείων και Δήμαρχος Επιδαύρου κ. Τάσος Χρόνης.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Δήμαρχος Αθηναίων κ. Κώστας Μπακογιάννης ο οποίος με χαρά αποδέχθηκε την ένταξη του Δήμου στο «Δίκτυο». Ο εταίρος Δήμαρχος και πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Δημήτρης Παπαστεργίου σημείωσε τη σημασία της εισδοχής του νέου μέλους καθώς είναι ο σημαντικότερος και μεγαλύτερος Δήμος της χώρας.
Με τη σειρά του , ο Δήμαρχος της Κω Θεοδόσης Νικηταράς τόνισε την σημασία που δώθηκε από το νησί του, την πρώτη περίοδο της πανδημίας με το διαφημιστικό spot στο οποίο παρουσιάστηκε η Ιπποκρατική Κω σε όλο τον κόσμο ευχαριστώντας τη Παγκόσμια Ιατρική Κοινότητα για την μάχη που έδωσε κατά της πανδημίας.
Παρέμβαση καθόλου τυχαία, καθώς η δραστήρια συντοπίτισσα μας και πρόεδρος του Φορέα για την ανάδειξη του Αρχαίου Θεάτρου Αχαρνών “Επισκήνιον” βρέθηκε ανάμεσα στους εκλεκτούς προσκεκλημένους της εκδήλωσης του Δήμου Αθηναίων μετά από πρόσκληση του ομότιμου καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλη Λαμπρινουδάκη. Με τον καθηγητή εξάλλου τους συνδέουν κοινοί αγώνες και οράματα με το «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ” αλλά και το “ΔΙΑΖΩΜΑ”
Ο κος Λαμπρινουδάκης άλλωστε ήταν εκείνος που προανήγγειλε πως ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς ήταν εκείνος που δημιούργησε το Ασκληπιείο της Αθήνας ως μέγας δωρητής με δικούς του πόρους.
Το πως και το γιατί ανέλυσε ο συντοπίτης μας κι εξαίρετος καθηγητής Λαμπρινός Πλατυπόδης αναφέροντας τα εξής:
Τηλέμαχος από τις Αχαρνές και το αθηναϊκό Ασκληπιείο
ἀφίκοντο ἐς Ἀχαρνάς, χωρίον μέγιστον τῆς Ἀττικῆς τῶν δήμων καλουμένων, Θουκυδίδης ΙΙ, 19, 2,5-7.
Η σπουδαιότητα του Αρχαίου Δήμου των Αχαρνών, του μεγαλύτερου της Αττικής μετά την Αθήνα, η οποία μαρτυρείται από πολλές πηγές και από τον σημαντικότερο ιστορικό όλων των εποχών, τον Θουκυδίδη, ἀφίκοντο ἐς Ἀχαρνάς, χωρίον μέγιστον τῆς Ἀττικῆς τῶν δήμων καλουμένων, Θουκυδίδης ΙΙ, 19, 2,5-7. [«έφτασαν στις Αχαρνές, τον μεγαλύτερο δήμο της Αττικής». Μτφρ.: Άγγελος Βλάχος] επιβεβαιώνεται κατά τη γνώμη μας και από το γεγονός της εισαγωγής της λατρείας του Ασκληπιού στην Αττική, καθώς και της ίδρυσης του Ασκληπιείου, στην νότια κλιτύ της Ακρόπολης, ακριβώς δίπλα στο θέατρο του Διονύσου, ιδίοις εξόδοις, από τον Τηλέμαχο τον Αχαρνέα.
Το γεγονός ότι ο Τηλέμαχος από τις Αχαρνές ήταν αυτός που έφερε έναν θεό που λατρευόταν εκτός Αττικής, και επίσης ότι ήταν ο ιδρυτής του Ασκληπιείου της Αθήνας, τεκμαίρεται και από επιγραφή του 4ου π.Χ., που βρέθηκε στο οικείο μνημείο που κτίστηκε στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, και που μας περιέγραψε τόσο παραστατικά ο ανασκαφέας του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, ο Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλειος Λαμπρινουδάκης.
Ποιος ήταν ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς, ο οποίος ήταν και ο πρώτος ιερέας της λατρείας του Ασκληπιού στο άστυ; Ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα του Δήμου των Αχαρνών, που εκτός από κάποια προσωπικά βιώματα από τις θεραπευτικές ιδιότητες του Ασκληπιού, ήταν ευσεβής και πάμπλουτος, αφού ανέλαβε με δικά του έξοδα να οικοδομήσει το τέμενος του νέου για την Αττική θεού.
Ο Kirchner τον ταυτίζει με τον Τηλέμαχο τον υιό του Θεαγγέλου, δημότη των Αχαρνών. Άλλες προτάσεις τον αναφέρουν είτε ως ιερέα της Επιδαύρου, είτε ως μέλος του ελευσινιακού ιερατείου, θέση που ερείδεται στο γεγονός ότι δημότες Αχαρνών από τα γένη των Ευμολπιδών και των Κηρύκων ήταν ιερείς των ελευσίνιων μυστηρίων, κατά την Σταματίνα Στριφτού Βάθη (Στριφτού-Βάθη, 2009, σ. 523). Ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς ήταν ο πρώτος ιερέας του Ασκληπιείου της Αθήνας, αξίωμα το οποίο και κληρονόμησε στο γιό του.
Το γεγονός ότι ο Τηλέμαχος από τις Αχαρνές ήταν αυτός που έφερε έναν θεό που λατρευόταν εκτός Αττικής, και επίσης ότι ήταν ο ιδρυτής του Ασκληπιείου της Αθήνας, τεκμαίρεται και από επιγραφή του 4ου π.Χ., που βρέθηκε στο οικείο μνημείο που κτίστηκε στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, και που μας περιέγραψε τόσο παραστατικά ο ανασκαφέας του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, ο Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλειος Λαμπρινουδάκης.
Ποιος ήταν ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς, ο οποίος ήταν και ο πρώτος ιερέας της λατρείας του Ασκληπιού στο άστυ; Ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα του Δήμου των Αχαρνών, που εκτός από κάποια προσωπικά βιώματα από τις θεραπευτικές ιδιότητες του Ασκληπιού, ήταν ευσεβής και πάμπλουτος, αφού ανέλαβε με δικά του έξοδα να οικοδομήσει το τέμενος του νέου για την Αττική θεού.
Ο Kirchner τον ταυτίζει με τον Τηλέμαχο τον υιό του Θεαγγέλου, δημότη των Αχαρνών. Άλλες προτάσεις τον αναφέρουν είτε ως ιερέα της Επιδαύρου, είτε ως μέλος του ελευσινιακού ιερατείου, θέση που ερείδεται στο γεγονός ότι δημότες Αχαρνών από τα γένη των Ευμολπιδών και των Κηρύκων ήταν ιερείς των ελευσίνιων μυστηρίων, κατά την Σταματίνα Στριφτού Βάθη (Στριφτού-Βάθη, 2009, σ. 523). Ο Τηλέμαχος ο Αχαρνεύς ήταν ο πρώτος ιερέας του Ασκληπιείου της Αθήνας, αξίωμα το οποίο και κληρονόμησε στο γιό του.
Σημαντικές είναι οι πληροφορίες για τις Αχαρνές σχετικά με τον ρόλο του Σοφοκλή, του μεγάλου μας τραγικού, και ευσεβεστάτου ιερέα του Αμύνου. Σύμφωνα λοιπόν με πηγές, ο τραγικός ποιητής που ήταν πάνω από εβδομήντα ετών φιλοξένησε στο σπίτι του τη λατρευτική εικόνα του θεού και συνέθεσε παιάνα που ψαλλόταν και στους επόμενους αιώνες. Η ίδρυση ηρώου προς τιμήν του Σοφοκλή μετά τον θάνατό του και ο χαρακτηρισμός του με το λατρευτικό όνομα Δεξίων, ως δεξιωθέντα τον θεό, μαρτυρεί τη σχέση του με το ιερό, τον θεό και τη νεοεισαγόμενη στην Αττική λατρεία.
Το γεγονός επίσης ότι υπήρχε και στις Αχαρνές ιερό του Ασκληπιού σύμφωνα με τον αρχαίο σχολιαστή του Αριστοφάνη, η θέση του οποίου παραμένει άγνωστη, σε συνδυασμό με τον τύμβο του Σοφοκλή, στην περιοχή Βαρυμπόμπη των Αχαρνών, επιρρώνει έτι περαιτέρω την άρρηκτη σχέση του μεγάλου αρχαίου Δήμου των Αχαρνών με το Ασκληπιείο της Αθήνας.
Τελειώνοντας θα ήθελα να προχωρήσω σε μια επισήμανση, της οποίας η πατρότητα ανήκει στην Πρόεδρο του Επισκηνίου, την κα Μαρία Μίχα-που χρόνια τώρα πασχίζει με τους συνεργάτες της για την αποκάλυψη, ανάδειξη, και παράδοση του Αρχαίου Θεάτρου των Αχαρνών στην κοινωνία των πολιτών- στο συσχετισμό της δράσης δύο ιδιωτών από τις Αχαρνές την ίδια περίοδο, του Δικαιοπόλιδος (‘Αριστοφάνους, Ἀχαρνεῖς, Λήναια 425π.Χ.) και του Τηλέμαχου (Ασκληπιείο, ίδρυση το 420π.Χ.)που με έναν δικό τους ξεχωριστό τρόπο παρεμβαίνουν, κυρίως ως θύματα του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404π.Χ.), στον δημόσιο βίο και εν πολλοίς τον επηρεάζουν σε τέτοιο βαθμό, που ακόμα και σήμερα είναι αντικείμενο μελέτης και συζήτησης.
Τελειώνοντας θα ήθελα να προχωρήσω σε μια επισήμανση, της οποίας η πατρότητα ανήκει στην Πρόεδρο του Επισκηνίου, την κα Μαρία Μίχα-που χρόνια τώρα πασχίζει με τους συνεργάτες της για την αποκάλυψη, ανάδειξη, και παράδοση του Αρχαίου Θεάτρου των Αχαρνών στην κοινωνία των πολιτών- στο συσχετισμό της δράσης δύο ιδιωτών από τις Αχαρνές την ίδια περίοδο, του Δικαιοπόλιδος (‘Αριστοφάνους, Ἀχαρνεῖς, Λήναια 425π.Χ.) και του Τηλέμαχου (Ασκληπιείο, ίδρυση το 420π.Χ.)που με έναν δικό τους ξεχωριστό τρόπο παρεμβαίνουν, κυρίως ως θύματα του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404π.Χ.), στον δημόσιο βίο και εν πολλοίς τον επηρεάζουν σε τέτοιο βαθμό, που ακόμα και σήμερα είναι αντικείμενο μελέτης και συζήτησης.
Βίντεο ομιλίας Λαμπρινού Πλατυπόδη
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι από τις αρχαίες πηγές μαθαίνουμε ότι ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής, όταν ο Ασκληπιός έφθασε στην Αθήνα από την Επίδαυρο, ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τη λατρεία του και μάλιστα έφερε το θεό στο σπίτι του. Κατά την παράδοση οι Αθηναίοι τον τίμησαν μετά το θάνατό του με ηρώο και τον ονόμασαν Δεξίωνα, γιατί δεξιώθηκε, φιλοξένησε το θεό στο σπίτι του. Ο Σοφοκλής συνέθεσε και τον πρώτο παιάνα για τον Ασκληπιό. Από αυτόν σώθηκαν μόνο μικρά αποσπάσματα, όμως ο ύμνος αυτός διαδόθηκε ευρύτατα και αναμορφώθηκε με πολλές παραλλαγές. Απαγγέλλεται εδώ μια από τις παλαιότερες στο πρωτότυπο και σε ελεύθερη μετάφραση.
κοῦροι Λατοΐδαν, Ἕκατον, ίεπαιάν,
ὃς μέγα χάρμα βροτοῖσιν ἐγείνατο
μιχθεὶς ἐμ φιλότητι Κορωνίδι ἐν γᾶι τᾶ Φλεγυείαι
ἱηπαιάν, Ἀσκληπιόν,
δαίμονα κλεινότατον, ἱεπαιάν.
τοῦ δὲ καὶ ἐξεγένοντο Μαχάων
καὶ Ποδαλείριος ἠδὲ Ἰασώ, ἱεπαιάν,
Αίγλα τ’ εὐῶπις, Πανάκειά τε,
Ἠπιόνας παῖδες, σὺν ἀγακλυτῶι εὐαγεῖ Ὑγιείαι
ἱηπαιάν, Ἀσκληπιόν,
δαίμονα κλεινότατον, ἱεπαιάν.
χαῖρέ μοι, ἵλαος δ’ ἐπινίσεο
τὰν ἀμὰν πόλιν εὐρύχορον, ἱεπαιάν,
δὸς δ’ ὑμᾶς χαίροντας ὁρᾶν φάος
ἀελίου δόκιμον σὺν ἀγακλυτῶι εὐαγεῖ Ὑγιείαι
ἱηπαιάν, Ἀσκληπιόν,
δαίμονα κλεινότατον, ἱεπαιάν.
Υμνήστε παλληκάρια τον παντοδύναμο γιο
της Λητούς, τον Μακροσαγιτάρη, ιεπαιάν,
που χάρισε μεγάλο δώρο στους θνητούς όταν έσμιξε με τη Κορωνίδα στη γη των Φλεγύων
ιή Παιάν, τον Ασκληπιό,
τον ξακουστό θεό, δόξα σοι.
Από αυτόν γεννήθηκαν ο Μαχάων
και ο Ποδαλείριος, και η Ιασώ, δοξάστε,
και η όμορφη Αίγλη, και η Πανάκεια, τα παιδιά της
Ηπιόνης, μαζί με την διάσημη και άμωμη Υγεία
Δοξάστε τον Ασκληπιό,
τον ξακουστό θεό, δόξα σοι.
Σε μεγαλύνω και σε παρακαλώ, δοξασμένε, να επισκεφθείς ευνοϊκός την ευρύχωρη πόλη μου,
και να μας δίνεις τη χάρη να χαιρόμαστε το φως του ήλιου συνοδευόμενο από την διάσημη και άμωμη Υγεία,
δόξα σοι Ασκληπιέ, ξακουστέ θεέ.
Και φυσικά κι εδώ έλαμψε κατά την εκδήλωση με τρόπο μαγικό ο Δήμος Αχαρνών καθώς για την απαγγελία του Ύμνου του Σοφοκλή στον Ασκληπιό επιλέχθηκε η σπουδαία συντοπίτισσα μας ηθοποιός Γιάννα Μαλακατέ
Ακούστε την μοναδική της απαγγελία
Τα θερμά συγχαρητήρια του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη για την καθοριστική συμβολή τους στην σημαντική εκδήλωση έλαβαν η Πρόεδρος του Επισκηνίου Μαρία Μίχα, ο καθηγητής Λαμπρινός Πλατυπόδης και η ηθοποιός Γιάννα Μαλακατέ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου