Ο άνθρωπος που επέζησε απ’ το Νταχάου

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ 94χρονο ΣΥΝΔΗΜΟΤΗ ΜΑΣ  ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΚΑΖΑΝΑ ΑΠΟ ΙΛΕΑ ΚΑΙ ΕΟΣ ΑΧΑΡΝΩΝ 

Η αίθουσα εκδηλώσεων του ΕΟΣ Αχαρνών γέμισε ασφυκτικά από κόσμο 

Η φωνή του Παναγιώτη Καζανά, αλλά κι εκείνη του προέδρου της ΙΛΕΑ Γιώργου Φυτά έσπασε πολλές φορές από τη συγκίνηση κατά τη διάρκεια των αφηγήσεων τους...

Το κοινό παρακολούθησε με προσήλωση την αφήγηση του 94χρονου Χριστόφορου Καζανά 

“Όλοι  οι άνθρωποι σημαντικοί ή συνηθισμένοι κρύβουν τη δική τους ιστορία. Όλοι μας κι εσείς ακόμα, έχετε το παρελθόν, την ιστορία σας, την πορεία σας από το τότε στο σήμερα. Η αποψινή μας ιστορία χωρίς μεγάλα λόγια, χωρίς να θέλει να εντυπωσιάσει, αναφέρεται στον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, στο γείτονά μας, στον παππού μας, στον πατέρα μας. Σε κάποιον που η ιστορία της ζωής του μοιάζει απίστευτη. Που έζησε σε συνθήκες που ίσως δεν ζήσουμε ποτέ κι έκανε ταξίδια που ελπίζουμε να μην κάνουμε ποτέ. Μια ζωή σαν παραμύθι με δράκους  και ίσκιους, όπως τη θυμάται σήμερα στα 94.” …

Αυτήν ακριβώς την απίστευτη ιστορία του συνδημότη μας Χριστόφορου Καζανά που βρέθηκε αιχμάλωτος στο γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης αιχμαλώτων,  στο κολαστήριο του Νταχάου, σε ηλικία περίπου 25 ετών,  εξαιτίας ενός έλληνα καταδότη των Γερμανών. Έναν διοικητή της ειδικής ασφάλειας στην κατοχή, ονόματι Αλέξανδρου Λάμπου. Έτσι ο Χριστόφορος Καζανάς , βρίσκεται στο στρατόπεδο της Βουλιαγμένης, καταδικάζεται από το στρατοδικείο σε ποινή θανάτου που στη συνέχεια χάρις τη διαμεσόλάβηση  ενός αρχιεπισκόπου μετατρέπεται σε ισόβια, για να βρεθεί φυλακισμένος στο στρατόπεδο των Γερμανών στο Τατόι, εν συνεχεία στις φυλακές Αβέρωφ κι από κει στοιβαγμένος σε τραίνο μαζί με άλλους Έλληνες αιχμαλώτους των Γερμανών στην Ουγγαρία την Αυστρία και τελικά στο Νταχάου, όπου   υπέστη βασανιστήρια και στερήσεις, είδε την φρικαλεότητα σε όλο της το μεγαλείο, για να επιστρέψει πίσω ζωντανός, σαν από θαύμα.  Αυτήν εν περιλήψει, την ιστορία, γνώρισαν, όλοι εκείνοι - και ήταν πολλοί -  που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση τις Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας  και του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Αχαρνών. Έτσι  το βράδυ της Κυριακής 3 Νοεμβρίου βρέθηκαν στην αίθουσα εκδηλώσεων του ΕΟΣ. Εκεί άκουσαν τον Πρόεδρο της Αντικαρκινικής Εταιρείας Αχαρνών Παναγιώτη Καζανά, έχοντας στο πλευρό του τον 94χρονο πατέρα του και πρωταγωνιστή της εκδήλωσης Χριστόφορο, να προλογίζει με σπασμένη φωνή τα λόγια με τα οποία ξεκίνησε αυτό το κείμενο. Η βιντεοσκοπημένη συνέντευξη που ακολούθησε και που συνοδεύτηκε από ιστορικά ντοκουμέντα και φωτογραφικό υλικό της εποχής, ξύπνησε μνήμες, προκάλεσε βαθειά συγκίνηση κι όπως και στην προηγούμενη εκδήλωση της ΙΛΕΑ, της Κυριακής 27 Οκτωβρίου που ήταν αφιερωμένη στους Μενιδίατες Αγωνιστές του 40, ΚΛΙΚ ΕΔΩ αφύπνισε συνειδήσεις. Δείτε την και θα καταλάβετε:

Το κολαστήριο του Νταχάου - Ιδού η πόρτα που διάβηκε ο Χριστόφορος Καζανάς 

Το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου (γερμ. Konzentrationslager Dachau) ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας που δημιούργησε η Γκεστάπο, μετά την άνοδο στην εξουσία του Αδόλφου Χίτλερ, το 1933. Το στρατόπεδο κατασκευάστηκε στην πόλη Νταχάου που βρίσκεται κοντά στο Μόναχο. Στο στρατόπεδο αυτό οι Ναζιστές συγκέντρωναν και βασάνιζαν, αρχικά τους αντιστασιακούς Γερμανούς και αργότερα αιχμαλώτους κάθε ηλικίας, κυρίως Εβραίους και διάφορες άλλες πληθυσμιακές ομάδες ή μειονότητες από τις χώρες που καταλάμβαναν. Ανάμεσα σ' εκείνους που πέρασαν από το φριχτό αυτό στρατόπεδο ή βρήκαν το θάνατο εκεί, συγκαταλέγονται και πολλοί Έλληνες αγωνιστές. Ανάμεσα στους κρατούμενους υπήρξε και ο τότε γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Το Νταχάου λειτούργησε μέχρι τη συντριβή της Ναζιστικής Γερμανίας το1945.

Το στρατόπεδο ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1933 πάνω στα απομεινάρια ενός εργοστασίου πυρομαχικών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν το πρώτο από τα Στρατόπεδα συγκέντρωσης που δημιούργησαν οι Ναζί. Ο Χάινριχ Χίμλερ, ως αρχηγός της Αστυνομίας του Μονάχου, το περιέγραψε επίσημα ως "το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατουμένους"[1]. Σε αυτό μεταφέρθηκαν αρχικά αντίπαλοι του καθεστώτος, Σοσιαλδημοκράτες, Κομμουνιστές και συνδικαλιστές. Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του αριθμούσε περίπου 4.800 κρατουμένους. Συν τω χρόνω, όμως, άρχισαν να αυξάνονται καθώς μεταφέρθηκαν εκεί και Μάρτυρες του Ιεχωβά, Ρομά και ομοφυλόφιλοι. Οι Εβραίοι αρχικά ήσαν ελάχιστοι και ανήκαν σε κάποια από τις πιο πάνω ομάδες. Πρώτος διοικητής του στρατοπέδου ήταν ο Χίλμαρ Βέκερλε (Hilmar Wäkerle), ο οποίος ύστερα από τετράμηνη θητεία αντικαταστάθηκε από τον Τέοντορ Άικε (Theodor Eicke). Τον Μάιο του 1933 υπήρχαν ήδη εκεί 1.200 πολιτικοί κρατούμενοι.

Στις αρχές του 1937 ξεκίνησαν εργασίες επέκτασης του στρατοπέδου. Τις εργασίες αυτές υποχρεώθηκαν να εκτελέσουν οι κρατούμενοι, ξεκινώντας από την κατεδάφιση των εγκαταστάσεων του παλαιού εργοστασίου. Χτίστηκαν ξύλινα καταλύματα και βοηθητικές εγκαταστάσεις, μεταξύ των οποίων και κρεματόριο. Οι εργασίες αυτές εκτελέσθηκαν μέσα σε φρικτές για τους κρατούμενους συνθήκες και ολοκληρώθηκαν στα μέσα του 1938. Το στρατόπεδο δεν υπέστη σημαντικές κτιριακές αλλαγές μέχρι την απελευθέρωσή του από τις Συμμαχικές δυνάμεις το 1945. Το στρατόπεδο αποτελούνταν από 32 κτίρια για κρατούμενους, ένα από τα οποία προοριζόταν αποκλειστικά για τους ιερείς όλων των βαθμίδων, που αντιτίθονταν στο καθεστώς (υπολογίζεται ότι "φιλοξενήθηκαν" εκεί περίπου 3.000 ιερείς και θεολόγοι), και ένα ήταν δεσμευμένο για "ιατρικά πειράματα". Ολόκληρο το στρατόπεδο περιβαλλόταν από αγκαθωτό ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα, μετά το οποίο ακολουθούσε τάφρος και υπήρχαν επτά εν συνόλω υπερυψωμένες σκοπιές. Το στρατόπεδο αποτέλεσε πρότυπο οργάνωσης και των υπολοίπων στρατοπέδων που δημιούργησε το Ναζιστικό καθεστώς. Πλάι στο στρατόπεδο υπήρχαν και άλλες εγκαταστάσεις των SS, όπως η "Σχολή ιατρικής εκπαίδευσης" και η "Σχολή οικονομικής διαχείρισης" για στελέχη της οργάνωσης, καθώς και ένα κέντρο εκπαίδευσης για την οργάνωση και διοίκηση στρατοπέδων συγκέντρωσης. Οι πλέον διάσημοι "απόφοιτοι" αυτού του κέντρου ήταν ο Ρούντολφ Ες (Rudolf Hoess), ο οποίος έγινε διοικητής του στρατοπέδου εξόντωσης του Άουσβιτς (Auschwitz), ο Άντολφ Άιχμαν και ο Γιόζεφ Κράμερ (Josef Kramer), Διοικητής τουΣτρατοπέδου Μπέργκεν-Μπέλζεν (Bergen-Belsen). Δημιουργήθηκαν, επίσης, δευτερεύοντα στρατόπεδα για τη διαμονή κρατουμένων που εκιμσθώνονταν σε επιχειρήσεις και, αργότερα, ένα μικρότερο στρατόπεδο για γυναίκες κρατούμενες (1944). Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών στάλθηκαν εκεί αρκετές χιλιάδες συλληφθέντες στην Αυστρία, πολλοί από τους οποίους ήταν Εβραίοι (κύρια για παράβαση των Νόμων της Νυρεμβέργης).

Ο αριθμός των κρατουμένων μεγάλωσε ακόμη περισσότερο ύστερα από τα γεγονότα της Νύχτας των Κρυστάλλων, τον Νοέμβριο του 1938. Τότε μεταφέρθηκαν εκεί περίπου 10.000 Εβραίοι, οι περισσότεροι, όμως, αποχώρησαν ύστερα από μερικούς μήνες, αφού υπέγραψαν δήλωση υποχρεωτικής μετανάστευσης[2].  Ο αριθμός των κρατουμένων αυξήθηκε σημαντικά από το 1940 και ύστερα. Οι κρατούμενοι περνούσαν μια πύλη, η οποία έφερε την επιγραφή "Arbeit macht frei" (= Η εργασία απελευθερώνει). Περίπου 33.000 κρατούμενοι διαμοιράστηκαν σε "θυγατρικά" στρατόπεδα και από εκεί εκμισθώνονταν σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες, τόσο ιδιωτικές όσο και κρατικές, για χειρωνακτική εργασία. Τα χρήματα της εκμίσθωσης, φυσικά, δεν κατέληγαν στους κρατούμενους αλλά στο Ταμείο των SS. Την περίοδο 1933 - 1945 καταγράφηκαν επίσημα 206.000 κρατούμενοι - υπήρξαν, όμως, και άλλοι που δεν καταγράφηκαν, όπως πολλοί Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου. Αν και το Νταχάου δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης, καταγράφηκαν 31.000 θάνατοι κρατουμένων, κύρια λόγω των πολύ κακών συνθηκών διαβίωσης αλλά και εκτελέσεων από δεσμοφύλακες. Δεν είναι, επίσης, καταγεγραμμένα όλα τα θύματα των ιατρικών πειραμάτων που εκτελούνταν εκεί με προϊστάμενο το Δρα Ζίγκμουντ Ράσερ (Sigmund Rascher), μέλος των Waffen-SS (Ενόπλων SS), που έκανε έρευνες για λογαριασμό της Λουφτβάφε. Φυσικά, οι εντολές των SS ήταν να εκτελείται οποιοσδήποτε κρατούμενος υπέπιπτε στο παραμικρό παράπτωμα. Οι εκτελέσεις των Σοβιετικών αιχμαλώτων, επίσης, δεν καταγράφηκαν ποτέ[3]. Δημιουργήθηκε, έτσι, πρόβλημα με την διαχείριση των πτωμάτων, καθώς το αρχικό κρεματόριο διέθετε μόνο δύο αποτεφρωτήρες. Κατασκευάστηκε, έτσι, επέκτασή του με τέσσερεις επιπλέον αποτεφρωτήρες και στην επέκταση αυτή περιλήφθηκαν εξ αρχής και πέντε θάλαμοι αερίων (έναρξη κατασκευής 1942, ολοκλήρωση το 1943). Οι θάλαμοι αυτοί δεν προορίζονταν για την εξόντωση κρατουμένων αλλά για την απολύμανση, καθώς υπήρχε έντονος και δικαιολογημένος ο φόβος για εμφάνιση τύφου που οφειλόταν στις φθείρες. Ο πέμπτος θάλαμος χρησιμοποιήθηκε για εξόντωση κρατουμένων, καθώς παρουσιάζει σαφείς κατασκευαστικές διαφορές από τους υπόλοιπους τέσσερις και πιθανότατα προοριζόταν για χρήση στα πλαίσια του Προγράμματος ευθανασίας Τ-4, όπως φαίνεται από επιστολή του Ράσερ στον Χίμλερ το 1942.

Προς το τέλος του πολέμου, οι συνθήκες διαβίωσης χειροτέρευσαν σημαντικά, καθώς δεν υπήρχαν και τα σχετικά εφόδια, ενώ οι SS μετέφεραν εκεί συνεχώς κρατούμενους από τα στρατόπεδα που βρίσκονταν σε κατεχόμενες χώρες, φοβούμενοι είτε την απελευθέρωση είτε τη δραπέτευσή τους. Οι συνθήκες υγιεινής ήταν ανύπαρκτες, με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 15.000 ατόμων την περίοδο αυτή, ενώ συνεχίζονταν και οι εκτελέσεις αιχμαλώτων πολέμου από αποσπάσματα

Το στρατόπεδο απελευθερώθηκε στις 28 Απριλίου 1945. Οι Διοικητές του Βάις και Όττο πρόλαβαν να διαφύγουν. Οι κρατούμενοι δεν απελευθερώθηκαν αμέσως, γιατί υπήρχε φόβος διασποράς του τύφου, που είχε ξεσπάσει στο στρατόπεδο κατά τις τελευταίες ημέρες λειτουργίας του. Το θέαμα που αντίκρυσαν οι απελευθερωτές του ήταν από τα πλέον φρικτά που μπορεί να αντικρύσει άνθρωπος, όπως περιγράφουν ο Βίκτορ Μάουρερ, εκπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού, και οι Αμερικανοί αξιωματικοί και στρατιώτες που μπήκαν στο στρατόπεδο.

Σήμερα, το Στρατόπεδο του Νταχάου έχει μετατραπεί σε μνημείο από τη Γερμανική Κυβέρνηση[4].

Φωτογραφικά ντοκουμέντα και επιστολές από το Νταχάου δια χειρός Χριστόφορου Καζανά 

Ο Χριστόφορος Καζανάς σε νεαρή ηλικία 

... αυτή ήταν η στολή των αιχμαλώτων που είχαν όλοι ξυρισμένα κεφάλια

Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΜΕ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΑΠΌ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΦΡΙΚΗΣ 

Τα "εισιτήρια" της επιστροφής ...

Αντί επιλόγου

Αριστερά απόκομμα από εφημερίδα της εποχής για την παραπομπή σε δίκη του καταδότη του Χριστόφορου Καζανά, Αλέξανδρου Λάμπου και δεξιά ο Χριστόφορος Καζανάς ελεύθερος! 

Αριστερά ο υπέροχος εγγονός Χριστόφορος Καζανάς, που με σεμνότητα και κρυφή περηφάνια για τον αγαπημένο του παππού,  πρόβαλε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης τα ντοκουμέντα